Lees verder
Het woongebouw met 42 appartementen uit de jaren zeventig aan de Stationsweg heeft nu nog blokverwarming met twee grote CV-installaties. Woningcorporatie Vivare wil een ervan vervangen door een warmtepomp, de andere blijft tot het einde van zijn levensduur achter als ‘back-up’ voor momenten van extreme warmtevraag. “Dat kan alleen als we de warmtevraag verlagen door de woningen goed te isoleren”, zegt conceptontwikkelaar Wim Wijnhoud van Vivare, die de operatie wil uitvoeren zonder huurverhogingen. “De investeringen willen we zo veel mogelijk terugverdienen door vermindering van de gasinkoop en door opwekken van zonnestroom en -warmte.”
Dat klinkt mooi, maar is makkelijker gezegd dan gedaan. Met ketenpartners Nijhuis Bouw en technisch dienstverlener Unica puzzelt de corporatie momenteel op de technische uitwerking en de financiering van de pilot. Vivare wil dat de bewoners het niet in hun portemonnee merken, maar ook niet tijdens de daadwerkelijke uitvoering. Wat betreft de ketelvervanging is dat mogelijk, constateren de samenwerkingspartners. Want het warme water van de warmtepomp kan door dezelfde radiatoren die nu hun water krijgen van de cv-ketels. Een deel van de warmte moet verder komen van PVT-panelen op het dak – zonnepanelen die tevens warmte leveren. Het onderzoek van de bouwkundig aannemer richt zich nog op manieren om zonder grote overlast met isolatie en dubbelglas de warmtevraag te verminderen. Dat is noodzakelijk, want de warmtecapaciteit gaat fors omlaag met het afstoten van een van de cv-installaties.
De corporatie met circa 24.000 wooneenheden in Arnhem en omgeving wil niet alleen voldoen aan de afspraken die binnen koepelorganisatie Aedes zijn gemaakt over upgrading van alle woningen naar energielabel B in 2020. Vivare werkt tegelijkertijd aan de langetermijnvisie met als doelstelling volledige CO₂-neutraliteit in 2050. Dat gebeurt enerzijds door ontwikkeling van nul-op-de-meter nieuwbouwwoningen. “Nieuwe duurzame woningen maken, is een peulenschil vergeleken met de uitdaging om bestaande complexen CO₂-neutraal te maken en te voorzien van duurzame energieopwekking. Daarmee worstelt iedere woningcorporatie”, zegt Wijnhoud, die als CO₂- coach bij Aedes contact heeft met andere Nederlandse corporaties. “We werken met maatschappelijk geld: hoe zet je dat efficiënt en verantwoord in? Een betaalbaar (t)huis staat bij ons altijd voorop.”
Dat laatste is precies waarop de technische dienstverlener inspeelt. Het project in Oosterbeek is voor de een testcase voor een op de vastgoedbeurs Provada gelanceerde totaaloplossing. Directeur Jan-Maarten Elias van Unica omschrijft deze als “in drie stappen ongemerkt van het gas af”. Dat gebeurt in een langjarig partnerschap. In een keer van gas los is vrijwel onbetaalbaar; een geleidelijke aanpak verzacht de pijn. “We mikken vooral op corporaties die voor een noodzakelijke vervanging van een cv-ketel staan in de vele Nederlandse appartementengebouwen met 40 tot 200 woningen”, zegt Elias. “Veel corporaties vragen zich af of het nog verantwoord is hun geld te steken in een gasinstallatie in een tijd van klimaatdoelstellingen en het aangekondigde einde van het aardgastijdperk.”
Stap 1 in de drietrapsraket voorziet in een hybride systeem. Een van de ketels wordt vervangen door een warmtepomp, gecombineerd met nieuwe voorzieningen voor zonne-energie. Gezamenlijk verzorgen die de volgende jaren de warmte in het gebouw. Het moet resulteren in 70 tot 80 procent reductie van het bestaande gasverbruik.
Stap 2 betreft het aanbrengen van isolatie en vervangen van glas. Bij voorkeur gebeurt dat in combinatie met noodzakelijk onderhoud aan de gebouwschil, ter vermindering van de kosten en de overlast.
Stap 3 is de uiteindelijke vervanging van de laatste cv-ketel(s) door een warmtepomp. Elias: “De technologische ontwikkelingen gaan snel. Goeie kans dat je over vijf tot zeven jaar een warmtepomp kunt krijgen met een beter rendement voor de helft van de prijs.” Het liefst pakt een dienstverlener direct meerdere appartementencomplexen tegelijk aan. “Een keer tien gebouwen aanbesteden is voordeliger dan tien keer een gebouw. De integrale kosten, inclusief ontwerp, ontwikkeling en realisatie, kunnen dan misschien wel met dertig procent naar beneden.”
Voor een dergelijke mega-operatie moet een woningcorporatie wel diepe zakken hebben. Want ook bij een grootschalige, gestandaardiseerde aanpak loopt de benodigde investering al snel op tot meer dan 20.000 euro per appartement. Die hoge aanvangsinvestering is niet zomaar terugverdiend. De ketenpartners bekijken daarom, naast de gelijktijdige aanpak van andere complexen, de mogelijkheid van alternatieve financieringsmethoden. ‘Pay per use’ is een van de opties die in Oosterbeek op tafel ligt. De warmtepomp blijft in dat geval eigendom van de dienstverlener, terwijl de woningcorporatie betaalt voor het gebruik. De twee partijen werkten eerder een dergelijke variant uit bij de ombouw van een wko-installatie in een verzorgingscomplex. Hoe Unica zelf de aanvangskosten draagt? Elias: “Wij financieren de complete verduurzaming samen met groene beleggers. Die kunnen wij een goed rendement garanderen.”
Vivare is vastbesloten om op korte termijn zijn eerste stappen te zetten richting van gas los. Wijnhoud: “Op termijn zal de gasprijs sterk stijgen. Wij willen beter kunnen reageren op de indexering van de gasprijs en sturen op woonlasten. Als wij zelf de energie duurzaam kunnen opwekken, stijgen bij ons de woonlasten minder dan bij anderen. Dat is positief voor onze huurders en goed voor het milieu.”
